Leczenie zaburzeń i chorób psychicznych w większości przypadków opiera się na psychoterapii oraz farmakoterapii (leczenie za pomocą leków). Te dwie metody często są ze sobą łączone, ale zdarza się też, że stosowana jest wyłącznie jedna z nich.

Farmakoterapia jest uważana za bardzo istotną w przypadku zaburzeń takich jak np. ostre psychozy (charakteryzujące się występowaniem urojeń i omamów). To, czy lekarz psychiatra decyduje się na przepisanie leków zależy w dużej mierze od intensywności występujących objawów – im są one poważniejsze tym bardziej wskazane jest zastosowanie leków. W miarę procesu leczenia środek ciężkości stopniowo jest przesuwany ze strony leczenia farmakologicznego w kierunku leczenia za pomocą psychoterapii i innych oddziaływań związanych ze zmianą codziennego funkcjonowania.

Stosowanie leczenia farmakologicznego może nam sugerować, że  zaburzenia i choroby psychiczne mają podłoże biologiczne – i tak jest w istocie. Wszelkie procesy psychiczne są zależne od neuroprzekaźnictwa, czyli przekazywania sygnałów między neuronami w mózgu. Neurony, aby komunikować się ze sobą, uwalniają w synapsie (maleńkiej przestrzeni między neuronami) związki chemiczne tzw. neuroprzekaźniki. Ich zadaniem jest przekazanie impulsu nerwowego do następnej komórki. To, czy impuls zostanie przekazany zależy m.in. od stężenia pewnych neuroprzekaźników w synapsie. Do neuroprzekaźników bardzo ważnych z punktu zdrowia psychicznego należą serotonina, dopamina, noradrenalina i kwas GABA. Zaburzenie równowagi neuroprzekaźników w mózgu może prowadzić do zaburzeń myślenia, emocji i zachowania.

W farmakoterapii zaburzeń psychicznych najczęściej możemy się zetknąć z lekami następującego rodzaju:

• Leki przeciwpsychotyczne (inaczej neuroleptyki) – są to leki, które wpływają na objawy psychotyczne (takie jak np. omamy i urojenia). Ich mechanizm polega w głównej mierze na hamowaniu wydzielania dopaminy bądź uniewrażliwaniu neuronów na jej działanie. W zależności od kategorii, neuroleptyki wykazują działanie uspokajające, przeciwpsychotyczne i aktywizujące. Są one stosowane w leczeniu m.in. schizofrenii, w stanach dużego pobudzenia ruchowego (czyli tzw. stanach maniakalnych), a także w stanach silnego zahamowania (stanach katatonicznych).

• Leki przeciwdepresyjne – jak sama nazwa wskazuje jest to grupa leków stosowana w terapii zaburzeń nastroju. W większości przypadków wpływają one na działanie przekaźników noradrenaliny i serotoniny. Oprócz zaburzeń nastroju leki przeciwdepresyjne są stosowane m.in. w leczeniu zaburzeń lękowych (lęk napadowy, fobii społecznej), zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych oraz wspomagająco w leczeniu zaburzeń odżywiania.
• Leki przeciwlękowe (inaczej anksjolityki lub depresanty) – zgodnie z nazwą są to substancje nakierowane na usuwanie i łagodzenie objawów lęku. Mechanizm ich działania jest zróżnicowany i wiąże się głównie z oddziaływaniem na układy związane z kwasem GABA oraz serotoniną. Leki te mają zastosowanie doraźne lub pomocnicze –stosuje się je krótkotrwale, gdyż można się od nich łatwo uzależnić. Oprócz zaburzeń lękowych bywają wykorzystywane wspomagająco w terapii zespołów depresyjnych, zaburzeń snu i w leczeniu objawów abstynencyjnych.

• Leki nasenne – oddziałują na układ związany z przekazywaniem kwasu GABA. Stosowane pomocniczo m.in. w leczeniu zaburzeń nastroju czy zaburzeń lękowych. Nie powinno się ich stosować dłużej niż 4 tygodnie, ze względu na ryzyko uzależnienia.

Niezależnie od tego z jakimi lekami będziemy mieć styczność w trakcie terapii bardzo ważne jest aby przestrzegać zaleceń odnośnie do ich stosowania. Sposób dawkowania ma duże znaczenie w przypadku niektórych leków – pomijanie dawek czy przyjmowanie kolejnych według własnych ustaleń może nam przynieść więcej szkody niż pożytku. Warto też pamiętać, żeby nie przyjmować i odstawiać leków na własną rękę, a zasięgnąć porady lekarza.  I na sam koniec 🙂 – leki, jakkolwiek bardzo przydatne, nie rozwiążą za nas wszystkich problemów. Często to praca własna odbywana w trakcie psychoterapii gwarantuje nam większą stabilność i ochronę przed nawrotem choroby.