Psychoterapia jest procesem bardzo różnorodnym a założone cele osiąga się w trakcie jej trwania na wiele sposobów, przy zastosowaniu technik opierających się na różnych założeniach teoretycznych. Najbardziej powszechna klasyfikacja dzieli psychoterapię na 4 główne nurty, które nazywa się podejściami psychoterapeutycznymi.

PODEJŚCIE PSYCHODYNAMICZNE

Terapeuci psychodynamiczni skupiają się w głównej mierze na odkrywaniu z pacjentem jego nieuświadomionych pragnień, myśli i konfliktów. Interpretacja tych treści umożliwia ich świadome opracowanie, co ostatecznie może manifestować się w postaci ustąpienia dolegających objawów (np. lęku, który był konsekwencją nierozwiązanego konfliktu wewnętrznego). Cel ten osiągany jest przez analizę przebiegu relacji terapeutycznej i towarzyszących jej emocji, pragnień i zachowań, które pojawiały się w przeszłości w kluczowych relacjach pacjenta z bliskimi osobami.

PODEJŚCIE POZNAWCZO-BEHAWIORALNE

Podejście poznawczo-behawioralne opiera się na założeniu, że duża część zaburzeń psychicznych jest następstwem nieadaptacyjnych i sztwynych przekonań i wyuczonych w ciągu życia nieadekwatnych sposobów radzenia sobie. Zadaniem terapii poznawczo-behawioralnej jest zatem ich identyfikacja i zmodyfikowanie, w taki sposób by dostosować je do rzeczywistości. W nurcie tym, jak sama nazwa wskazuje, stosuje się techniki poznawcze (np. przeformułowywanie myśli) i behawioralne (np. ćwiczenie nowych zachowań w sprawiających trudność sytuacjach). Zadaniem terapii jest m.in. wyposażenie pacjenta w narzędzia, dzięki którym będzie mógł bardziej efektywnie radzić sobie z bieżącymi problemami. Współczesna terapia poznawczo-behawioralna korzysta również z podejścia humanistycznego (m.in. Gestalt) i myślenia egzystencjalnego.

PODEJŚCIE HUMANISTYCZNE

Terapeuci humanistyczni uznają, że ludzie nie zawsze mają wpływ na to, co ich spotyka, ale w każdym, nawet najtrudniejszym momencie, mają możliwość decydowania o sobie. Terapeuta ma jedynie towarzyszyć klientowi, który ma samodzielnie nadawać sens swojemu życiu. W podejściu tym zakłada się, że człowiek dąży do samorozwoju, a zadaniem terapeuty jest wspieranie klienta w rozwijaniu jego potencjału i zasobów. Najpowszechniej stosowanym rodzajem podejścia humanistycznego w Polsce jest terapia Gestalt. Kładzie ona silny akcent na dostrzeganie wrażeń płynących z ciała i interpretowanie ich w kontekście przeżywanych aktualnie emocji. Jedną z bardziej popularnych technik jest odgrywanie ról, np. siebie samego sprzed lat, co ma ostatecznie ułatwić integrację dawnych i obecnych doświadczeń w spójną całość.

PODEJŚCIE SYSTEMOWE

Specyficzne dla terapii systemowej jest traktowanie jednostki jako części systemu (rodziny) i podsystemu (rodzicielskiego czy małżeńskiego). To ujęcie uwzględnia szczególną rolę rodziny w powstawaniu i utrzymywaniu się dysfunkcji psychicznych jej członków. W trakcie terapii identyfikuje się nieprawidłowe relacje w rodzinie, takie jak uwikłanie czy wrogość. Terapia systemowa ma na celu usprawnienie komunikacji tak, by jednostki w relacji rodzinnej potrafiły odczuć własną autonomię. Zmiana ta, poza oczywiście korzystnym wpływem na rodzinę, ma wpływać pozytywnie również na funkcjonowanie jej członków poza nią.