Psychoterapia jest, najprościej mówiąc, nawiązaniem relacji klienta (pacjenta) z psychoterapeutą, który dzięki wyposażeniu w profesjonalne psychologiczne umiejętności ułatwia nam osiągnięcie korzystnych zmian w życiu poprzez modyfikację naszych zachowań, postaw i myśli.

Zmiana będąca celem psychoterapii może mieć różny zakres: może polegać na zmniejszeniu lęku przed wystąpieniami publicznymi bądź przed lataniem samolotem. Może dotyczyć przeformułowania poznawczego różnych sytuacji, które spotykając nas na co dzień wywołują negatywne uczucia, z którymi trudno nam sobie poradzić. Impulsem do podjęcia terapii bywa również niemożność odnalezienia się w nowej sytuacji, która może mieć zarówno pozytywne znaczenie (przeprowadzka na studia, wzięcie ślubu, zmiana pracy), jak i negatywne (przewlekła choroba, śmierć bliskiej osoby, rozwód). W terapii możemy również dążyć do jeszcze poważniejszych zmian, które obejmują pracę nad własną osobowością – niektóre nasze cechy i wzorce zachowania mogą być na tyle nieprzystosowawcze, że znacząco utrudniają nawiązywanie satysfakcjonujących i bliskich relacji z innymi ludźmi. Z psychoterapii korzystają także osoby dotknięte poważnymi zaburzeniami psychicznymi, czemu czasami towarzyszy farmakoterapia.

Zdarza się, że za trudnościami w codziennych, mogłoby się wydawać nieznaczących, kwestiach, takich jak wspomniany lęk przed wystąpieniami publicznymi, trudności z samoorganizacją, czy prokrastynacja, stoi poważniejszy problem, bez rozwiązania którego trudno będzie zmienić ten „drobny”, który skłonił nas do sięgnięcia po pomoc.

By osiągnąć opisywaną zmianę w procesie psychoterapii pacjent wraz z terapeutą może pracować nad swoimi schematami poznawczymi, zachowaniami, reakcjami emocjonalnymi, może omawiać swoje doświadczenia z przeszłości i analizować ich wpływ na aktualne postrzeganie rzeczywistości i dokonywane przez siebie wybory. To, jakie tematy dokładnie będą poruszane zależy od tego, jaki rodzaj zmiany pacjent wspólnie z terapeutą uznają za najistotniejszy i najbardziej korzystny oraz od tego, co leży u podłoża doświadczanych trudności.